Zwięzłe, sztandarowe propozycje Trzeciej Drogi zebrane na Liście Wspólnych Spraw i w 12 Gwarancjach wyglądają, jakby liderzy ugrupowań tworzących koalicję postanowili zaadresować największe bolączki i problemy Polaków. Według sondażu pracowni IBRIS do największych problemów społecznych, z jakimi zmagają się Polacy, należą dostęp i jakość systemu ochrony zdrowia – 77,8% wskazań, inflacja i wzrost cen – 62,7%, a także bezpieczeństwo – 62%.
Priorytetowe podatki
Listę 12 Gwarancji otwiera postulat prostego i stabilnego systemu podatkowego. Pomysł zakłada wprowadzenie płatności jednej daniny kalkulowanej na podstawie wypracowanych dochodów. Trzecia Droga gwarantuje, że wszystkie zmiany podatkowe będą realizowane z co najmniej półrocznym wyprzedzeniem przed końcem danego roku podatkowego. Stawki PIT, CIT i VAT mają zostać zamrożone przez następną kadencję parlamentu.
Ciekawym postulatem jest wprowadzenie francuskiego PIT-u, w ramach którego wysokość podatku dochodowego będzie uzależniona od liczby dzieci w gospodarstwie domowym. Im więcej dzieci, tym mniejszy podatek.
Propozycja wydaje się tym bardziej ciekawa, że jednym z największych problemów Polski jest demografia, tymczasem we Francji wskaźnik urodzeń na poziomie 1,8 to jeden z najwyższych w Europie. Zmapowanie przez Trzecią Drogę tego problemu jest ważne. Należy jednak pamiętać, że francuska polityka demograficzna zawiera o wiele więcej komponentów. Punktowa zmiana może okazać się niewystarczająca.
W kwestii podatków należy wspomnieć również o propozycji wprowadzenia odszkodowań za przekroczenie przez urzędników terminu rozpatrzenia sprawy i płatności podatku VAT dopiero od opłaconej faktury. Skorzystają na tym przedsiębiorcy.
Przedsiębiorczość na piedestale
Druga z gwarancji Trzeciej Drogi obejmuje wprowadzenie dobrowolnego ZUS-u dla przedsiębiorców. Postulat ten należy jednak opatrzeć gwiazdką, ponieważ dobrowolny ZUS ma być przeznaczony tylko dla przedsiębiorców w kłopotach finansowych. Brakuje doprecyzowania, jak te kłopoty finansowe rozumieć i jakie będą kryteria zwolnienia.
Przypomnijmy, że takie rozwiązanie może oznaczać niskie lub głodowe emerytury dla przedsiębiorców, którzy nie płacili składek, a także psucie rynku pracy przez kolejną falę fikcyjnego samozatrudnienia. Na wskroś liberalny postulat dobrowolnego ZUS-u kłóci się z pozostałymi – wzmocnieniem uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy (co promujemy w Klubie Jagiellońskim w ramach 21 postulatów) i zwiększeniem roli układów zbiorowych w zakładach pracy.
W programie Trzeciej Drogi znajdziemy propozycje, aby to ZUS opłacał koszty wynikające ze zwolnień lekarskich od pierwszego dnia, przywrócenie możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku oraz wprowadzenie limitu liczby kontroli firm przez państwo. Propozycje skierowane do przedsiębiorców to naturalny kierunek dla nowego wizerunku PSL-u, który pozycjonuje się jako partia ludzi przedsiębiorczych. Nie bez znaczenia jest walka o ten sam elektorat z Konfederacją.
Edukacja jako inwestycja w przyszłość
Numer 3 na liście Gwarancji obejmuje przeznaczanie 6% PKB na edukację. Listę otwierają podwyżki dla nauczycieli do poziomu co najmniej średniej krajowej przy pełnym finansowaniu wynagrodzeń nauczycieli z budżetu państwa. To odciąży samorządy. Trzecia Droga obiecuje nauczycielom także większą swobodę w realizacji programu nauczania, krótszą ścieżkę awansu zawodowego i przeznaczenie dodatkowych środków na szkolenia. Szkoła ma także zostać odpolityczniona, cokolwiek miałoby to znaczyć.
Trzecia Droga proponuje uczniom godzinę lekcyjną angielskiego dziennie już od szkoły podstawowej, okrojenie programu nauczania i zmianę priorytetów edukacji, przekierowanie ich na praktyczne umiejętności i współpracę. Postulaty te kłócą się z resztą propozycji, które zakładają wprowadzenie nowych przedmiotów szkolnych: podstawy ekonomii oraz wiedzę o ekologii i zdrowym trybie życia, w tym odżywianiu się. Wątpliwe, aby przy większej liczbie godzin angielskiego i nowych przedmiotach program został okrojony, a dzięki nowym godzinom przedmiotów dzieci przestały mieć krzywe plecy i cierpieć na otyłość.
Prawdę mówiąc, akapit o edukacji mógłbym zupełnie pominąć, ponieważ w 2019 r. opisała go na naszych łamach Karolina Olejak. Wiele się w tej kwestii nie zmieniło. Tak wtedy, jak i dziś próżno szukać w programie nowej wizji szkoły.
Program sprowadza się do kilku niepowiązanych ze sobą kwestii (choć nie sposób zaprzeczyć, że często słusznych) – dosypania pieniędzy nauczycielom, zapewnienia opieki dentystycznej w szkołach, ciepłego posiłku dla każdego ucznia i zakupu tabletów. To z pewnością nie jest wizja nowoczesnej szkoły. Nie widać konkretnego pomysłu na naprawę narosłych przez lata problemów.
Koniec kolejek do lekarzy
Trzecia Droga sformułowała także kilka recept na uzdrowienie ochrony zdrowia. Listę pomysłów otwiera oddłużenie szpitali powiatowych i przeznaczenie 7% PKB na ochronę zdrowia. W celu skrócenia kolejek do lekarzy Trzecia Droga proponuje kilka rozwiązań.
Jeśli termin wizyty u lekarza specjalisty przekracza 60 dni, to NFZ ma pokryć koszty wizyty pacjenta w prywatnym systemie. Inne propozycje obejmują podniesienie limitów przyjęć studentów na studia medyczne oraz ułatwienia w otwieraniu specjalizacji medycznych, co ma zostać wprowadzone dzięki funduszowi stypendialnemu i gwarancji otwarcia wybranej specjalizacji dla studentów medycyny.
Trzecia Droga proponuje też zwiększenie o 30% wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia – fizjoterapeutów, diagnostów i ratowników medycznych. Dla małych pacjentów przewidziano bezpłatne lekarstwa, szczepienia i opiekę dentystyczną. Dla dorosłych program profilaktycznych badań po ukończeniu 40., 50. i 60. roku życia. Wśród postulatów znalazło się przywrócenie finansowania in vitro z budżetu państwa i wprowadzenie standardowego znieczulenia dla rodzących kobiet.
Trzecia Droga proponuje także decentralizację systemu ochrony zdrowia, utworzenie Lokalnych Domów Zdrowia na poziomie powiatów, położenie kresu przejmowania w zarządzanie przez państwo szpitali samorządowych, zapewnienie opieki położnej w każdej gminie i ginekologa w każdym powiecie. O tym, że decentralizacja nie zawsze jest dobrym pomysłem i nie rozwiąże magicznie wszystkich problemów, pisała w 2020 r. na naszych łamach ekspertka CAKJ –Maria Libura.
Oferta dla kobiet
Oprócz wspomnianych wyżej recept na poprawę sytuacji kobiet w systemie ochrony zdrowia Trzecia Droga ma dla pań kilka innych propozycji. Najważniejszymi z nich są zrównanie płac kobiet i mężczyzn za wykonywanie tej samej pracy i odwrócenie drogą ustawy skutków orzeczenia TK z 2020 r. w sprawie dopuszczalności przerywania ciąży. Kwestia odwracania skutków orzeczenia TK drogą ustawową wydaje się dyskusyjna, jednak jako ostateczny krok w tej sprawie Trzecia Droga wskazuje oddanie głosu Polakom i decyzję w drodze referendum.
Kwestii kobiet program żadnego z koalicjantów nie rozwija i nie podaje szczegółów. Powyższe postulaty to sprawy medialnie głośne, jednak brakuje konkretów i omówienia innych problemów, z jakimi mierzą się dzisiaj kobiety. Program został zarysowany tak, aby nie pominąć tej jakże ważnej grupy społecznej, lecz brakuje w nim głębszej treści i bardziej kompleksowej oferty.
Żywność i program dla wsi
Więcej konkretów znajdziemy w kolejnej gwarancji – bezpieczeństwie żywnościowym. Kwestia ta rozpoczyna się od zapewnienia o wsparciu dla Ukrainy przy jednoczesnym postawieniu na piedestale polskich interesów. Propozycje obejmują wprowadzenie systemu kaucyjnego w imporcie towarów rolno-spożywczych z Ukrainy i zapewnienie bezpiecznego tranzytu produktów rolnych. Jak dokładnie? Nie wiadomo.
Trzecia Droga chce także usprawnić proces ubiegania się o unijne dotacje dla gospodarstw w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE, podnieść kwoty wsparcia dla rolników na modernizację gospodarstw oraz zwiększyć wsparcie dla młodych rolników. Znajdziemy także propozycje wprowadzenia stawki 0% VAT na zdrową żywność, zwiększenia unijnych dopłat do 1 ha do wysokości 1200 zł, dopłat do paliwa rolniczego i rozwijania systemu małej retencji.
Zielony i modernizacyjny charakter zmian ma dopełniać przeznaczenie środków na inwestycje w biogazownie. To postulat mający za zadanie przeciwdziałać ubóstwu energetycznemu na wsi, o czym pisaliśmy na łamach Klubu Jagiellońskiego.
Bardziej dyskusyjne propozycje dotyczą m.in. rozbicia dominacji wielkoobszarowych gospodarstw rolnych. Jedną z największych barier dla rozwoju rolnictwa w Polsce jest dominacja małych, rozdrobnionych gospodarstw, które nie są w stanie przeprowadzać dużych inwestycji i się modernizować. Dalsze rozdrobnienie gospodarstw rolnych, których i tak ubywa, skazuje nas na dalsze pogłębianie rozwojowego zapóźnienia polskiej wsi.
Z części poświęconej rolnictwu wyłania się wizja, zgodnie z którą Trzecia Droga chce stanąć w obronie polskiej wsi w związku z wyzwaniami spowodowanymi wojną na Ukrainie, a z drugiej strony chce zakonserwować wieś taką, jaka jest, przeprowadzić jedynie punktową modernizację i wpompować w nią gotówkę, która jednak nie sprawi, że wieś przestanie się wyludniać czy będzie bardziej efektywna w produkcji.
Inwestycje w OZE
Bez wątpienia jednym z najsilniejszych punktów programu Trzeciej Drogi jest energetyka i stan środowiska. Priorytetem ma być pozyskiwanie energii z paneli fotowoltaicznych, wiatraków i biogazowni. Trzecia Droga wskazuje też źródło finansowania „zazielenienia” Polski. Wykorzystane zostaną środki z Krajowego Planu Odbudowy.
Stawka VAT na „zieloną energię” ma zostać obcięta do 8%, wprowadzony zostanie także system zakupu prądu od prywatnych właścicieli, co rozbije monopol na handel energią państwowych podmiotów. Z programu wyłania się też wyższe dofinansowanie do wymiany pieców i cofnięcie ustawy antywiatrakowej. Wszystkie te kroki mają prowadzić do jasnego celu – osiągnięcia 50% udziału źródeł odnawialnych w miksie energetycznym Polski do 2030 r.
Pakiet zmian uzupełniają postulaty ograniczenia eksportu drewna z polskich lasów, objęcie 20% najcenniejszych biologicznie lasów zakazem wycinek, zatrzymania importu śmieci do Polski, postawienia „butelkomatów” w każdym supermarkecie i wprowadzenia zakazu jednorazowych torebek foliowych. Co ciekawe, partia jako jedyna posiada postulat rezygnacji ze zmiany czasu i ustalenia czasu letniego jako obowiązującego w Polsce.
Sprawy społeczne
Trzecia Droga zapowiada wprowadzenie ustawy o asystencji osobistej w celu zapewnienia wsparcia osobom z niepełnosprawnościami. W pakiecie propozycji znalazło się również uelastycznienie przepisów prawa pracy dla osób z niepełnosprawnościami, stworzenie nowego systemu orzekania o niepełnosprawności i dodatków finansowych na rehabilitację. Pokazuje to, że Trzecia Droga naprawdę wsłuchała się w postulaty głoszone podczas strajków osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w aktualnej kadencji parlamentu.
W programie znalazł się pakiet rozwiązań dla seniorów – emerytura bez podatku, brak podatku dochodowego dla pracujących emerytów, wsparcie uniwersytetów trzeciego wieku i klubów seniora. Trzecia Droga nie ma jednak zamiaru rezygnować z wprowadzanych przez PiS trzynastych i czternastych emerytur. Co więcej, zapowiada wypłacenie „trzynastki” tym, którzy zdecydują się po przejściu na emeryturę kontynuować aktywność zawodową.
Jak zbudować więcej mieszkań?
Kolejna Gwarancja dotyczy tanich mieszkań i akademików dla studentów spoza wielkich miast. Ci drudzy mają otrzymać miejsce w akademiku za złotówkę. Dopłacić ma państwo. Pytanie, skąd tyle miejsc w akademikach.
Niedawny strajk studentów UW pokazał, że liczba miejsc w akademikach wystarcza jedynie dla 5% studiujących na największej polskiej uczelni. Postulat poprawienia dostępności studiowania dla najbiedniejszych brzmi świetnie, jednak nie wiadomo, czy podaż będzie w stanie obsłużyć popyt.
W kwestii mieszkań recepty Trzeciej Drogi brzmią prosto – liczba mieszkań zwiększy się dzięki uwolnieniu obrotu ziemią w granicach miast, wprowadzeniu podatku od pustostanów i zwolnieniu z podatku wynajmu długoterminowego. Pomysł zwolnienia z podatku zawsze brzmi zachęcająco, jednak najprawdopodobniej jedynie zasili to kieszeń właścicieli, którzy i tak wszelkie koszty przerzucają na swoich najemców. W pakiecie otrzymamy powołanie Społecznej Agencji Najmu, która ma pośredniczyć w rozmowach między właścicielem a wynajmującym, żeby najmniej zamożni byli w stanie pozwolić sobie na wynajęcie lokum.
Armia na samym końcu
Listę Gwarancji domyka postulat unowocześnienia polskiej armii i przeznaczenia 50% wydatków na modernizację. Gwarancja zakłada unowocześnienie polskiej armii przede wszystkim z uwzględnieniem polskich zdolności – 50% nabywanej broni ma pochodzić z polskich fabryk.
Powstaje pytanie o zdolność zaspokojenia zapotrzebowania polskiej armii w nowoczesne systemy w polskich fabrykach. Wszelkie zakupy za granicą mają posiadać komponent offsetowy i budowę zdolności serwisowych w kraju. Polska ma też dołączyć do europejskich programów wspólnych zbrojeń, np. systemu europejskiej obrony powietrznej. Listę domyka następująca zapowiedź: „Oddzielimy realnie funkcję dowodzenia armią od kierowania resortem Obrony Narodowej, przy zachowaniu cywilnej kontroli nad wojskiem”.
Z tej części gwarancji wyłania się koncepcja większego zakotwiczenia polskiej armii w systemie europejskim, równoległego do budowania zaangażowania w formule NATO-wskiej. Większych konkretów możemy dopatrzeć się w programie PSL-u, który zakłada zwiększenie wydatków na armię do poziomu 2,5% PKB do 2030 r. i zwiększenie liczebności polskiej armii do 150 tys. żołnierzy.
W programie PSL-u znajdziemy również elementy polityki zagranicznej. Do koncepcji programowych należeć będzie wpisanie członkostwa Polski w UE do konstytucji, stworzenie w UE nieformalnej grupy Północ-Południe i wypracowanie nowej polityki wschodniej.
***
Program Trzeciej Drogi, wbrew zapowiedziom jej liderów, jest skonstruowany jako program naprawdę „dla wszystkich”. Kierownictwo Polski 2050 i PSL nie chcą zajmować zdecydowanego stanowiska w niemal żadnej sprawie, zostawiają sobie miejsce do lawirowania i skutecznych negocjacji z przyszłym potencjalnym koalicjantem.
Nie brakuje dobrych postulatów, takich jak bezpieczeństwo żywnościowe, biogazownie, równość wynagrodzeń kobiet i mężczyzn, zwrócenie uwagi na problemy mniejszych miejscowości i wsi pod kątem ochrony zdrowia i edukacji, a także wprowadzenia PIT-u na wzór francuski.
Dobre postulaty przeplatają się jednak z zupełnie przeciwskutecznymi, które jedynie pogłębiają największe problemy, z jakimi boryka się państwo polskie. Należą do nich kwestie emerytur stażowych, przeładowanych programów nauczania, zapaści polskiej edukacji i wyludniania się wsi.
Brakuje spójnej wizji. Jak na dłoni widać, że koalicja pod nazwą Trzeciej Drogi to małżeństwo z rozsądku, a nie z miłości.
Michał Steć, Klub Jagielloński
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz